De kinderen laten zich inspireren door het meisje in het boek ‘Roza Rozeur Ingenieur’ (Beaty & Roberts, 2017) om zich uit te leven als uitvinders!
De kinderen krijgen het verhaal ‘Roza Rozeur Ingenieur’ deels te horen. Roza Rozeur is een meisje dat superleuke uitvindingen maakt met heel eenvoudige spulletjes. Iedereen mocht die zien, maar sinds ze werd uitgelachen door haar lievelingsoom Daan, verstopt ze al haar prachtige machines ver onder haar bed.
Tot haar overgroottante, Tante Roos -heel lief en heel oud- haar vertelt dat ze vroeger vliegtuigen hielp bouwen. Ze droomt ervan om zélf eens te vliegen, maar dat is nooit gelukt.
Dat zet Roza aan het denken… een idee dat haar niet loslaat…
‘Dit gaat ons lukken’ (We can do it!) is de slogan van Roza, wij zijn allemaal uitvinders! Als je je maar niet laat ontmoedigen door een tegenslagje.
Beaty, A. & Roberts, D. (2017) Roza Rozeur Ingenieur. Nieuwezijds, Amsterdam.
Ieder kind heeft ze: fantastische ideeën, maar vaak vinden volwassenen ze maar niets en schrijven ze die ideeën als onnuttig af. Maar wat als we nu eens die ideeën echt proberen vorm te geven? Het hoeft daarom niet meteen te werken. Kinderen kunnen zelf een oplossing aanbrengen en deze misschien zelfs echt vorm geven.
Geschiedkundig weetje: Tijdens Wereldoorlog II zorgden miljoenen vrouwen over de hele wereld voor voedsel- en werktuigvoorzieningen. Sommigen werkten op boerderijen, anderen bouwden honderdduizenden vliegtuigen, tienduizenden tanks en miljoenen legertrucks. In de Verenigde Staten was het symbool voor al die vrouwen een verzonnen meisje dat ‘Rosie the Riveter’ heette. Haar vaste zinnetje was ‘We can do it!’.
Wetenschappen en techniek
ET WT 2.9: De leerlingen kunnen een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technisch oplossen door verschillende stappen van het technisch proces te doorlopen.
ET WT 2.12: De leerlingen kunnen keuzen maken bij het gebruik of realiseren van een technisch systeem, rekening houdend met de behoefte, met de vereisten en met de beschikbare hulpmiddelen.
Muzische vorming
ET MV 6.4°: De leerlingen kunnen vertrouwen op hun eigen expressiemogelijkheden en durven hun creatieve uitingen tonen.
Taal
ET taal 1.9: De leerlingen kunnen (verwerkingsniveau = beoordelen) op basis van, hetzij de eigen mening, hetzij informatie uit andere bronnen, de informatie beoordelen die voorkomt in: een gesprek met bekende leeftijdgenoten.
ET taal 2.6: De leerlingen kunnen (verwerkingsniveau = structureren) het gepaste taalregister hanteren als ze: van een behandeld onderwerp of een beleefd voorval een verbale/non-verbale interpretatie brengen, die begrepen wordt door leeftijdgenoten.
ET taal 4.8: De leerlingen ontwikkelen bij het realiseren van de eindtermen voor spreken, luisteren, lezen en schrijven de volgende attitudes:
- plezier in luisteren, spreken, lezen en schrijven.
Inleiding
-Bespreek de omslag: Wat zie je? (Een meisje), Hoe heet het meisje? (Roza), Wat is een ingenieur? (uitvinder, iemand met veel ideeën, iemand die problemen oplost, …), …
-Bespreek elke afbeelding, laat leerlingen vertellen wat ze zien, wijs dit ook aan in het prentenboek (doe dit ook bij de kaft). Laat hen verwoorden hoe het verhaal verder gaat en keer na een paar bladzijden telkens even terug op wat er al gebeurd is. Gebruik telkens dezelfde woordenschat.
Roza Rozeur is in dichtvorm geschreven, het is mogelijk dat de woorden moeilijk te begrijpen zijn. De kinderen kunnen zelf het verhaal ‘vertellen’ door de dingen die ze zien. Beschrijf expressief gevoelens als boos, bang, blij, … (bv. Oom Daan lacht haar uit).
Afbakenen van het probleem van Roza
-Moraal van het boek? Je mag fouten maken, uit fouten kan je leren!
Er zijn nu 2 opties mogelijk:
- Optie 1: Lees het volledige boek. Vertel tot slot dat Roza haar tante wil helpen om een allereerste keer te kunnen vliegen. Willen de kinderen Roza hierbij helpen en zelf een vliegende machine ontwerpen?
- Optie 2: Lees het boek tot de pagina waar Roza in bed ligt te denken. Vertel hierna dat de tante van Roza graag een nieuwe uitvinding van Roza zou zien. Willen de kinderen Roza hierbij helpen en zelf een uitvinding doen?
Optie 1 vind hier terug en in de lesfiche bij downloads. Optie 2 kan je vinden in de lesfiche bij downloads.
-De leerlingen krijgen de opdracht een vliegende machine te ontwerpen die aan volgende voorwaarden voldoet:
- In de klas hangt een draad gespannen met een paperclip. Het is de bedoeling dat de leerlingen een vliegende machine maken die ze aan de paperclip kunnen bevestigen, zodat hun vliegende machine langs de zip line naar beneden kan ‘vliegen’;
- De vliegende machine moet vleugels hebben;
- (Het popje van) Roza Rozeur en/of haar tante moet in de vliegende machine rechtop blijven zitten/staan. Zorg voor concrete figuurtjes die de leerlingen daadwerkelijk in hun machine kunnen plaatsen (bv. Playmobil, Lego, …).
Geef kinderen eventueel even tijd om zelf nog voorwaarden toe te voegen.
-Ter inspiratie kan de presentatie (gedeeltelijk) getoond worden met schetsen van vliegende machines, bijvoorbeeld van de kunstenaar Panamarenko (zie downloads).
Ontwerpen van een vliegende machine
-De kinderen tekenen individueel hun ontwerp. Ze krijgen hiervoor 10 minuten. Beperk de tijd om vooral de creativiteit te stimuleren en hen niet teveel in detail te laten gaan.
-Iedere leerling mag zijn tekening tonen of bespreken. Richtvragen:
- Hoe zal je ervoor zorgen dat je vliegende machine helemaal naar beneden vliegt?
- Hoe zal je ervoor zorgen dat Roza niet uit de vliegende machine valt?
- Hoe zullen de vleugels van je vliegende machine eruitzien?
- Hoe zal je je vliegende machine aan de zip line bevestigen?
-Groepeer tekeningen met gelijkaardige ideeën. Maak dit visueel bijvoorbeeld aan het bord.
-Hierna zijn 2 opties mogelijk:
- Op basis van de groepering van tekeningen kunnen groepjes gevormd worden die samen tot een gemeenschappelijk ontwerp proberen te komen.
- Ieder kind krijgt zijn/haar tekening terug en vult zijn/haar ontwerp aan op basis van de bespreking.
Maken van een vliegende machine
-“Jullie hebben fantastische machines bedacht! Maar wat nu?”
-Geef de kinderen de tijd om hun vliegende machine met Roza Rozeur en/of tante erin te bouwen. Hiervoor gebruiken ze het kosteloos materiaal dat ze hebben meegebracht en het materiaal dat in de klas voorhanden is.
-Stimuleer hen om rekening te houden met de voorwaarden (zie fase 1 en richtvragen fase 2).
-Test na enige tijd (bv. ’25) samen met de kinderen hun vliegende machines. Stimuleer hen om onderling feedback te geven. Laat ook Roza en haar tante hierin een rol spelen.
-De leerlingen krijgen vervolgens de tijd om hun vliegende machine te verbeteren. Stimuleer hen om elkaar hierbij te helpen.
-Er volgt een nieuwe testfase gevolgd door optimalisatie. Enz.
-De zip-line kan ook steiler of vlakker worden gespannen. Wat is het effect op de machines?
Slot
-De kinderen stellen de ontwerpen tentoon op een toontafel of aan een zip-line.
-Mogelijks kan een ‘vliegshow’ georganiseerd worden met Roza en haar tante in de hoofdrol. Alle klassen kunnen meekijken. Hiervoor moeten afspraken worden gemaakt en moet de klas per groepje een uitnodiging maken om telkens een klas uit te nodigen (dat kan bijvoorbeeld met een officiële uitnodiging en ticketjes voor de show in een bijgevoegde enveloppe).
-Blik tot slot samen met de kinderen terug op hun ervaringen: Hoe hebben ze het ‘uitvinden’ ervaren? Klopt het dat je uit fouten leren kan? Wat hebben ze geleerd? …
Materiaal
Per klas:
- Boek: Beaty, A. & Roberts, D. (2017) Roza Rozeur Ingenieur. Nieuwezijds, Amsterdam
- Presentatie schetsen vliegende machines/uitvindingen (zie downloads)
Optie 1 – vliegende machines
Per klas:
- Nylon draad in de klas (= zip-line), bij voorkeur zelfs nog hoger (bv. over de speelplaats gespannen).
Nylon draad is nodig: het is sterk en heeft een lage wrijvingsgraad. Dit kan bijvoorbeeld wasdraad zijn of een vislijn. - Lijmpistool
Individueel:
- Tekenpapier, teken- en schrijfgerief
- Karton, kleefband, eigen meegebrachte kosteloze materialen, …
- Figuurtjes Roza en/of tante (bv. Lego, Playmobil, …)
Optie 2 – uitvindingen
Per klas:
- 5 fantasieprikkelkaarten (zie downloads)
- Lijmpistool
Individueel:
- Tekenpapier, teken- en schrijfgerief
Per groep:
- Sjabloon breinschets (per leerling) (zie downloads)
- 2 sorteerfiches (zie downloads)
- Karton, kleefband, eigen meegebracht kosteloze materialen, …
Groeperingsvormen
Afhankelijk van de optie die gekozen wordt (zie methodologie) kunnen de kinderen individueel werken en bijvoorbeeld per 4 aan dezelfde tafel zitten/staan, zodat ze elkaar kunnen helpen, inspireren, ... Het is ook mogelijk dat de kinderen in kleine groep (3 à 4 leerlingen) samen een vliegende machine of uitvinding maken.
Na het testen van hun uitvindingen worden de kinderen gestimuleerd om elkaar te helpen om hun uitvindingen te optimaliseren.